Święcki Jeremi Zbigniew Cezary (1913—1991), lekarz onkolog, docent i dyrektor Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, Oddziału w Gliwicach.
Ur. 25 XI w Paryżu, był synem Stanisława, chemika, i Jadwigi Lubińskiej, nauczycielki.
W r. 1921 przyjechał Ś. do Polski i po ukończeniu w r. 1932 Państw. Gimnazjum w Zakopanem studiował na Wydz. Lekarskim Uniw. Warsz. Należał do Koła Medyków Stow. Samopomocowego Studentów Medycyny Uniw. Warsz. W r. 1938 ukończył studia i od 1 IX t.r. odbywał roczną służbę wojskową kolejno w Szkole Podchorążych Sanitarnych w Warszawie i 1. Pułku Lotn., uzyskując stopień plutonowego podchorążego rezerwy. Został członkiem Izby Lekarskiej Warszawsko-Białostockiej; po odebraniu, już podczas okupacji niemieckiej (11 I 1940), dyplomu lekarza, odbył w Warszawie praktykę lekarską na oddziałach wewnętrznym i chirurgicznym Szpitala św. Rocha oraz na oddz. ginekologiczno-położniczym Zakładu św. Zofii. W poł. r. 1940 podjął pracę jako asystent w warszawskim Miejskim Szpitalu Przeciwrakowym (przemianowany przez Niemców przedwojenny Inst. Radowy im. Marii Skłodowskiej-Curie), gdzie specjalizował się w radioterapii. Równocześnie od lipca t.r. jako żołnierz ZWZ/AK był instruktorem sanitarnym oddziałów dywersyjnych. W r. 1943 uczestniczył w ukryciu resztek instytutowego radu, ocalonego z grabieży dokonanej jesienią 1939 przez Niemców. Po upadku powstania warszawskiego 1944 r. pracował we wsi Straszów (pow. piotrkowski).
Od marca 1945 był Ś. starszym asystentem w oddz. chirurgii Szpitala św. Elżbiety w Katowicach; przyjęto go wtedy do Śląskiej Izby Lekarskiej, która w lipcu 1947 przyznała mu tytuł specjalisty radiologii klinicznej. Od stycznia 1947 pełnił funkcję kierownika Oddz. Promieniolecznictwa w Państw. Inst. Przeciwrakowym w Gliwicach. W r. 1950 został dyrektorem Instytutu, który jako Oddz. Gliwicki wszedł w r. 1951 w skład Inst. Radowego (od r.n. Inst. Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie) w Warszawie. Równocześnie kierował oddziałową Kliniką Onkologii Ogólnej i był współorganizatorem powstałej w r. 1949 Wojewódzkiej Poradni Onkologicznej w Gliwicach. Doktoryzował się w r. 1951 w Śląskiej Akad. Med. na podstawie rozprawy Ocena metod rozpoznawczych stosowanych przy wykrywaniu wczesnego raka szyjki macicy („Nowotwory” T. 3: 1952), napisanej pod kierunkiem Stanisława Januszkiewicza. Wchodził w skład zespołu, który w r. 1952 opracował Drugi Program Walki z Rakiem (pierwszy powstał w l. międzywojennych) obejmujący rozwój badań naukowych podstawowych i klinicznych oraz epidemiologię i profilaktykę nowotworów; w realizacji programu był współodpowiedzialny za postęp w radioterapii. W r. 1954 uzyskał specjalizację II st. z onkologii ogólnej. Był członkiem komitetu redakcyjnego pierwszego polskiego podręcznika onkologii pt. „Zarys onkologii” (W. 1955) i napisał do niego dwa rozdziały: Podstawy diagnostyki nowotworów i Nowotwory szyjki macicy. W r. 1957 na VIII Zjeździe Onkologów w Warszawie przedstawił referat Radioterapia nowotworów w Polsce („Nowotwory” T. 8: 1958 nr 2). Był autorem i współautorem ok. 40 publikacji w piśmiennictwie krajowym i zagranicznym. Odbył podróże naukowe do Meksyku (1952), Bułgarii i na Węgry (1957) oraz do Francji (1960). Jako autorytet w swojej dziedzinie pełnił funkcję specjalisty wojewódzkiego ds. onkologii w woj. opolskim. W Szpitalu Śląskim w Cieszynie przez 37 lat, dwa razy w miesiącu, konsultował chorych z powiatów cieszyńskiego i bielsko-bialskiego. W r. 1968 został zastępcą przewodniczącego wspólnej komisji dyscyplinarnej dla pracowników instytutów naukowo-badawczych Min. Zdrowia i Opieki Społecznej.
W r. 1973 został Ś. powołany na stanowisko docenta w Inst. Onkologii (przemianowany w r. 1984 na Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie). W r. 1980 odszedł z funkcji dyrektora jego Oddz. Gliwickiego, ale objął w nim kierownictwo Kliniki Radioterapii. Należał do pierwszych pięciu lekarzy, którzy otrzymali od ministra zdrowia i opieki społecznej tytuł specjalisty chemioterapeuty — nowej, ustanowionej w r. 1985, specjalizacji. Był wyróżniony członkostwem honorowym Polskiego Tow. Onkologicznego. Jako jeden z pierwszych wprowadził badania statystyczne w opracowaniu materiału klinicznego, zastosował w chorobie raka płuc skojarzone leczenie radioterapią i chemioterapią oraz propagował limfografię. W r. 1986 przeszedł na emeryturę, ale nadal pracował w niepełnym wymiarze godzin jako konsultant w Przychodni Przyklinicznej Oddz. Gliwickiego oraz Szpitalu Śląskim w Cieszynie. Zmarł 23 XII 1991 w Gliwicach, został pochowany na cmentarzu Komunalnym. Był odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Partyzanckim oraz Złotą Odznaką Honorową Polskiego Tow. Onkologicznego i Odznaką «Za wzorową pracę w służbie zdrowia».
W zawartym w r. 1948 małżeństwie z Marią Lesień, pielęgniarką, miał Ś. trzy córki: Annę, magister rehabilitacji, Ewę, magister inżynier chemii, i Monikę, lekarkę dentystkę.
Powstała w r. 1993 Górnośląska Fundacja Onkologiczna ustanowiła Doroczną Nagrodę im. Ś-ego za najlepszą pracę o tematyce onkologicznej. Jego imieniem nazwano salę wykładową w Oddz. Gliwickim Centrum Onkologii — Inst. im. Marii SkłodowskiejCurie w Warszawie.
Brożek K., Polscy lekarze na Górnym Śląsku i Śląsku Cieszyńskim od końca XIX do połowy XX wieku, Kat. 2009 (fot.); Jubileuszowy katalog rozpraw doktorskich i habilitacyjnych wykonanych w Śląskiej Akademii Medycznej, Kat. 1998 I (doktoraty); Polska bibliografia lekarska za l. 1948—74, W. 1953—80; Polski almanach medyczny na rok 1956, W. 1957 s. 348; Słownik medycyny i farmacji Górnego Śląska, Kat. 1993 I (fot.); Spis fachowych pracowników służby zdrowia, W. 1964 s. 355; — Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, Red. E. Towpik, W. 2007 s. 12—13; Chrzanowski A., Nieznane dzieje polskiego radu, „Nowotwory” R. 35: 1985 z. 3 s. 277; XX lat pracy Koła Medyków S.S.S.M.U.J.P. [Stow. Samopomocowego Studentów Medycyny Uniw. Józefa Piłsudskiego] w Warszawie, W. 1936 s. 122; Maciejewski B., 60 lat Gliwickiego Oddziału Centrum Onkologii — Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie, „Nowotwory” T. 61: 2011 nr 3 s. 290—1 (fot.); Materiały do historii Instytutu Radowego i Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie w 80 rocznicę otwarcia, Red. E. Towpik, W. 2012 (fot.); Materiały do historii walki z rakiem w Polsce, Red. C. Ramlau, P. 1998 s. 24, 61—4, 149 (fot.); Szpital Śląski w Cieszynie 1888—1988, Cieszyn 1988 s. 85; Towpik E., Twarze Instytutu. Dawni pracownicy Instytutu Radowego, Instytutu Onkologii i Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej Curie w Warszawie 1932—2009, W. 2009 s. 30 (fot.); — Chorąży M., Z Janówki w świat. Wspomnienia 1925—1995, Kr. 2006 s. 264—5, 269, 280, 282, 303, 328, 337—8, 355, 432, 448, 458, 460, 463—4, 467, 469, 480 (fot.); Rocznik lekarski RP na rok 1948, W. 1949 s. 462; Verzeichnis der Mitglieder der Heilberufe im Generalgouvernement, Krakau 1944 s. 94; — Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Głos Ziemi Cieszyńskiej” 1992 nr 2, „Nowotwory” T. 42: 1992 z. 2 s. 199—200 (A. Hliniak, fot.), „Trybuna Śląska” 1991 nr 297, „Życie Warszawy” 1991 nr 305; — Arch. Śląskiej Izby Lek.: sygn. 282 (teczka personalna); Gł. B. Lek.: Dział Starej Książki Med. Zbiory Arch., Mater. Izby Lek. Warsz.-Białostockiej, sygn. PL/327/1/0/5517 (teczka personalna).
Krzysztof Brożek